Kronik yara en sık yatağa bağımlı, şeker hastası veya varisi olan hastalarda karşımıza çıkmaktadır. Aslında temel prensip bu tip yaraların oluşmaması için önlem alınmasıdır. Ancak her zaman önlemek mümkün olamamaktadır. Yara açıldıktan sonraki bakımı ve takibi özellik arz eden bir konudur.

1-Yara yönetiminde nelere dikkat etmek gerekir?

Yaranın oluşma sebebi ne olursa olsun beş ana tema üzerinden yaklaşım gereklidir.

a)Yaranın beslenmesinin yönetimi: atar damar tıkanıklığı veya toplar damar genişlemesi düzeltimi,

b) Enfeksiyonun yönetimi: bakteri yükünün azaltılması,

c)Yükten kurtarma: şeker hastalarında yaranın olduğu yere uygun atel/değnek vs ile yatak yaralarında basının azaltılması,

d)Yarada ölü dokunun temizlenmesi: cerrahi olarak ya da enzimatik temizleme,

e)Yara iyileşmesinin uyarılması: nemli ortamın yanında doku büyüme faktörlerinin salınım ve iş görmesine uygun ortam sağlanması.

2-Yara iyileşmesi niçin bazı hastalarda çok geç olur ve bunu hızlandırmak mümkün mü?

Yara iyileşme süreci pek çok faktöre bağlıdır. Ancak bunlar içerisinde en sık geciktiren sebepler; yarada iltihap olması (bakteri), şeker hastalığı varlığı (damarsal beslenme problemi), varis varlığı (dolaşım bozukluğu, ciltte ödem, ülser gelişmesi), yatağa bağımlı hastalarda yerçekimi ve vücut basısı etkisi yanında yatakta verilen yanlış pozisyonlar sayılabilir. Tüm bu sıralanan faktörlerden biri ya da hepsi bir arada da olabilir.

İyileşme sürecini hızlandırmak için hangi faktör daha baskın ise onu kontrol altına alınması önemlidir. Bunun en etkin yöntemi aktif sık yapılan yara bakımı pansumanlarıdır.

3-Yara bakım ve pansumanı nerede ve nasıl yapılmalıdır?

Yaraların hemen hepsinde bakteri yükü olduğu için ilk strateji bunların uzaklaştırılması olmalıdır. Bunun için öncelikle mümkün olduğunca steril şartlar sağlanmalıdır. Burada ki en büyük zorluk bu pansumanların bazen yerinde (hasta evinde, yatağında) yapılmak zorunda kalınmasıdır. Pansuman mümkünse hastanede poliklinik şartlarında, olamadığı durumlarda evde mümkün olduğunca hijyene uyularak yapılmalıdır.

Yara bakımı ve pansumanında kullanılan ürün ve sıklığına yaranın durumuna göre karar vermek gereklidir. Asıl amaç yaranın en kısa sürede kapatılmasıdır. Eğer ebat ve bulunduğu yer itibari ile kapanması çok zaman alacak bir yara ise erken dönemde uygun cerrahi işlemlerin yapılması ilk karar aşaması olmalıdır.

4-Hastamın yara bakımını nasıl yaptırabilirim?

Türkiye genelinde evde sağlık hizmeti veren Sağlık Bakanlığı ekibi gerekli ve uygun görülen hasta grubuna bu hizmeti vermektedir. Bunun dışında yara bakımı sağlık alanında özgün bir uzmanlık alanına tanımlı değildir. Örneğin 18 Mart Üniversitesi Araştırma ve Uygulama Hastanesinde bu hizmetleri sunan birden çok birim mevcuttur.

5-Yara bakım ürünlerinin SGK ödemesi var mıdır?

Türkiye’de ne yazık ki çok kısıtlı üründe geri ödeme vardır. Yara bakım ürünlerinin çoğu geri ödeme kapsamında değildir. Hastaların çoğu bu ürünleri ek ücret ödeyerek temin edebilmektedir.

6-Yara bakımında iyileşmeye yardımcı uygulamaların etkinliği nedir?

a-Hiperbarik oksijen tedavisi: hastanın basınç odasına alınarak, yaranın oksijenlenmesinin arttırılması. Özellikle ölü dokunun yoğun olduğu hasta grubunda etkilidir.

b-Negatif basınçlı yara kapama (VAC): içinde boşluk olan yaralarda vakum etkisi ile yara altındaki dokuda çekilme yaparak, dolmayı uyarmaktadır. Yıkamalı yapıldığı durumda bakteri yükünü de azalttığı için etkinliği gösterilmiş bir yöntemdir.

c-Larva(kurt) tedavisi: yaraya konulan larvaların ölü dokuyu uzaklaştırması prensibine dayanır. Kısıtlı ve seçilmiş hasta gruplarına önerilen bir metottur.

d-Aralıklı pozitif basınç uygulanması: genellikle varis ülserlerinde yararlıdır. Ödemin olduğu her yarada uygulanabilir.

e-Elektrik stimülasyon: yara yatağına doğru akımda elektrik verilerek yapılan uygulamadır. İyileşme dokusunun hızla uyarır.

f-Büyüme faktörü transferi: kişinin kendisine ait veya dışarıdan büyüme faktörü elde edilerek yapılan uygulamalardır.  Sonuçları oldukça başarılıdır. Epidermal büyüme faktörünün hem jel formu hem de yara içine enjeksiyon şeklinde uygulanan formu son yıllarda sık kullanılan yöntemlerdendir.

g-Kök hücre tedavisi: kişinin kök hücrelerinin ayrılarak üretilmesi, sonrasında yara bölgesine transferinin yapılmasıdır. Daha çok geniş yara yüzeylerin de etkisi çalışılmış ve oldukça pahalı bir yöntemdir.

Dikkat!

Yorum yapabilmek için üye girşi yapmanız gerekmektedir. Üye değilseniz hemen üye olun.

Üye Girişi Üye Ol