Çanakkale Cephesinden Meclis’e

4 yıl önce Çanakkale Savaşları Türkiye Büyük Millet Meclisi'ne nasıl yansıdı, bununla ilgili konuşmalar oldu mu? diye bir araştırma yapmaya başladığını ifade eden ÇOMÜ Tarih Bölümü Öğretim Üyesi Yrd. Doç.Dr. Mithat Atabay, "Milletvekili veya Senatörler, Çanakkale Savaşları konusunda çok fazla konuşma yapmamışlar. Araştırmam sırasında çok fazla Milletvekili ve Senatörün Çanakkale Savaşlarına katıldığını ve daha sonra da parlamentoya değişik dönemlerde seçildiklerini gördüm. Bu kişiler özellikle Meclise seçildikleri zaman kendi hayat hikayelerini el yazıları ile yazmışlar. Ve meclis arşivine koymuşlar. Buradan hareketle 4 yıllık çalışma süresi boyunca tüm meclisin seçilen Milletvekillerini taradım. Kendi el yazılarıyla yazdıkları tercüme-i hal varakalarını okudum. Bunların bazıları tabi Osmanlıca eski yazıyla yazılmış idi. Bu araştırmam sonucunda, bugüne kadar mecliste görev yapmış olan Milletvekili ve Senatörlerden 143 tanesinin Çanakkale Savaşlarına katıldığını ve savaş sonrasındaki evrede 23 Nisan 1920’den başlamak üzere en son İsmet İnönü’nün 1973 yılı 25 Aralık tarihinde ölümüne kadar geçen zaman diliminde 143 Milletvekili ve Senatörün parlamentoda görev aldığını tespit ettik. Çanakkale Savaşlarından sonra meclise girenler, 2’nci Dünya Savaşı yıllarında da parlamentoda önemli görevlerde bulundu. Pek çoğu Bakan olarak, özellikle Milli Savunma Bakanı, Sağlık Bakanı, Başbakan olarak görev yaptılar. Ve bu bağlamda da ülkenin 2’nci Dünya Savaşına girmesini önlediler. Ve bir neslin yok olmasına engel oldular. Çünkü 1’nci Dünya Savaşı sırasında özellikle Çanakkale Muharebeleri sırasında pek çok insanın hayatını kaybettiğini, bu vatan için şehit olduklarını çok iyi biliyorlardı. Tekrar bu genç insanların hayatını kaybetmesini istemediler” şeklinde konuştu.

'Çanakkale Savaşlarına katılmış olan 3 kişinin Cumhurbaşkanı olarak parlamentoda görev yaptığını görüyoruz'

Parlamentoya seçilen ve Çanakkale Savaşlarına katılmış olan 3 kişinin Cumhurbaşkanı olduğunu belirten Atabay, “Bunlar içerisinde başta Mustafa Kemal olmak üzere, Mustafa Kemal 1’nci Cumhurbaşkanı idi. 2’nci Cumhurbaşkanı İsmet Paşa ve 1960 İhtilalinden sonra hazırlanan Anayasa gereği 1961 yılında Cemal Gürsel’de 3’ncü Cumhurbaşkanı oldu. Hükümetlerde özellikle Sağlık Bakanları Çanakkale Savaşlarına katılmış, pek çok insandan oluşmaktadır. Bunun nedeni Çanakkale Savaşları sırasında cephe gerisinden hizmet etmişler ya da seyyar hastanelerde görev yapan sağlık personeli büyük ölçüde yaşamlarını sürdürdüler. Ve Cumhuriyetin nitelikli insanlar grubu içerisinde daha sonra da Türkiye’nin çağdaş yapıya kavuşmasında önemli işlev gördüler” dedi.

'Tarihe not düşmüş oluyoruz'

Çanakkale Savaşlarının 102’nci yılını doldurduklarını ve Cumhuriyetin ise 94’ncü yılını idrak ettiklerini ifade eden Atabay, “Çanakkale’de vatan için canlarını ortaya koyan bu insanlar, yeni dönemde Türkiye’nin çağdaş yapıya kavuşmasında için ellerinden geleni bütün enerjilerini harcadılar. Ve bu amaçla Cumhurbaşkanı, Başbakan, Bakan, Genelkurmay Başkanı ve özellikle de kuvvet komutanları olarak önemli görevler üstlendiler. O yüzden bunları Cumhuriyetin 94’ncü yılında böyle bir eserle anmış ve tarihe not düşmüş oluyoruz” diye konuştu.