Türkiye’nin aşı lojistiği ve soğuk zincir altyapısı irdelendi

Covid-19 aşısının dünyanın gündemini oluşturduğu bugünlerde tüm ülkeler aşıyı vatandaşlarının hizmetine sunmak isterken süreci başarılı bir şekilde yönetmek için çabalıyorlar. Aşının ülke vatandaşlarına sorunsuz bir şekilde ulaştırılmasında lojistik ve sağlık altyapısının rolü kritik önem taşımaktadır. 2020 yılı sonu itibari ile Moderna, Pfizer-BioNTech, SinoVac firmaları başta olmak üzere birçok firma tarafından geliştirilen aşıların seri üretim sürecine geçilmiştir. Bu süreçte, Türkiye’nin aşı lojistik faaliyetleri, sağlık sistemi alt yapısı ve soğuk zincir alt yapısı üniversitemiz Biga Uygulamalı Bilimler Fakültesi, Uluslararası Ticaret ve Lojistik Anabilim Dalı Öğretim Elemanları Dr. Öğr. Üyesi Yasin Gültekin ve Arş. Gör. Mehmet Karadağ tarafından gerçekleştirilen bilimsel bir çalışmayla incelendi. Biga Uygulamalı Bilimler Fakültesi bünyesinde 2021 Ocak ayında yayın hayatına başlayacak olan Parion Akademik Bakış Dergisi’nde “Aşı Soğuk Zinciri: Covid-19 Salgını Kapsamında Türkiye’nin Aşı Lojistiği Alt Yapısının İncelenmesi” başlıklı makalede konuya ilişkin değerlendirmeler sunulmaktadır. Konunun güncelliği ve önemi doğrultusunda Biga Uygulamalı Bilimler Fakültesi Dekanı, Uluslararası Ticaret ve Lojistik Bölüm Başkanı Prof. Dr. Selahattin Kanten, Türkiye’nin aşı lojistiği ve soğuk zincir altyapısı ile fırsatları ile ilgili düşüncelerini paylaştı.

Ülkemiz, Türk Hava Yolları gibi güçlü bir değerin yanında Uluslararası İstanbul Havalimanı, Marmaray, Avrasya Tüneli, Hızlı Tren Hatları, Yavuz Sultan Selim Köprüsü, Osman Gazi Köprüsü, 1915 Çanakkale Köprüsü ve Otoyol Projeleri gibi büyük yatırımlara sahiptir. Ayrıca, tedarik zincirlerinin genel yapısı göz önüne alındığında Türkiye’nin tüm lojistik süreçleri ve operasyonları etkin düzeyde yürütebilecek güçlü bir donanımı bulunmaktadır. Bununla beraber bu süreçte eş zamanlı lojistik operasyonları ve aşılar için gerekli koşullar altında taşıma, elleçleme ve depolama operasyonları titizlikle planlanmalıdır. Covid-19 salgını için geliştirilen aşılara bakıldığında, Pfizer-BioNTech firması tarafından geliştirilen aşı; -60 ile -80°C derecede, Moderna firması tarafından geliştirilen aşı; -15 ile -25°C derecede, SinoVac firmasına ait aşı ise +2 ila +8 dereceleri arasında taşıma, elleçleme ve depolama işlemlerini gerektirmektedir. Bu durum etkili bir tedarik zinciri yönetimi kapsamında soğuk zincir planlaması ile birlikte sürecin yürütülmesine yönelik insan kaynakları planlamasını gerektirmektedir.

Türkiye’nin güçlü soğuk zincir ve sağlık alt yapısı göz önüne alındığında, olası bir aşılama programında kamu ve özel sektör iş birliği ile aşı lojistik operasyonunun başarılı bir şekilde yürütüleceği düşünülmektedir. Türkiye’nin kamuya ait aşı soğuk zincir alt yapısı; 35.000 m3 üzerinde depolama kapasitesi,  özel olarak tasarlanmış soğutma sistemli 14 adet frigorifik kasalı kamyon ve treyler, 300 adetin üzerinde soğuk hava deposu, 150’den fazla soğutma sistemli özel olarak tasarlanmış şehir içi dağıtım aracı, 13.000’den fazla aşı saklama dolabı ile 23.000 adetin üzerinde aşı nakil kabı, 11.000’den fazla noktada anlık olarak sıcaklık ve stok takibi cihazı ve soğuk zincir sisteminde yer alan 70.000’den fazla sağlık personeli ile güçlü şekilde yürütülmektedir. Ayrıca, Türk lojistik sektörü güçlü alt yapısı, uluslararası kapasitesi ve deneyimi ile bu süreçte aktif rol alabilecek yeterliliğe fazlasıyla sahiptir.

Diğer taraftan Türkiye üretim kapasitesi ve öz yeterliliği ile aşı lojistiğine yönelik araç, gereç ve ekipmanlarının tedarik süreçlerini de hızlı bir şekilde karşılamaktadır. Örneğin, aşıların lojistik süreçlerde uygun şartlarda korunmasına yönelik Manisa’da faaliyet gösteren Öztaş firması tarafından korona virüs aşılarını -86°C’ye kadar saklama imkanına sahip yerli ve milli buzdolabı geliştirilmiş ve üretim aşamasına geçilmiştir. Diğer yandan İzmir’de faaliyetlerine devam eden “Beğendi Boru Şirketi” cam elyafı yüksek basınç sistemi kullanarak saç telinden daha ince bir hale getirip bu şekilde çeşitli kimyasallar ile karıştırarak 12*2,5 metre boyutlarında taşıma ve depolama tankı geliştirdi. Bu konteyner ile -73°dereceye kadar aşılar bozulmadan muhafaza edilebilmektedir.

Türkiye güçlü lojistik alt yapısı, sağlık sistemi, deneyimli ve nitelikli insan kaynağı ile aşı lojistiği süreçlerini başarıyla yürütecek potansiyele sahip olduğu onaylandı.