ÇOMÜ Çeviri ve Redaksiyon Destek Koordinatörlüğü kuruldu

Birim sorumlusu Batı Dilleri ve Edebiyatı Bölümü Öğretim Üyesi Yrd. Doç. Dr. Mehmet Yıldız, birimi ve amaçlarını anlattı. Çeviri ve Redaksiyon Destek Koordinatörlüğü'nün kuruluş amacına değinen Yıldız; “Üniversitemiz akademisyenlerinin yürüttüğü akademik çalışmalardaki yabancı dil kalitesini arttırmak hedefiyle Rektörlüğe bağlı bir birim olarak kurulduk. Amacımız akademisyenlerin çevirilerinin bir akademisyen tarafından yapılması. Her alanın kendi metin geleneği vardır. Ben bir akademisyen olarak akademik metin geleneğini hakkında, çevirmen olarak da farklı alanların metin gelenekleri hakkında bilgi sahibiyim. Amacımız bir akademisyenin çevirisinin metin geleneği farkındalığına ve bilgisine sahip bir başka akademisyen tarafından veya söz konusu akademisyenin gözetiminde yapılmasını sağlamak” dedi. “Hocalarımız bazen üniversitemiz dışındaki çeviri kurumlarından çeviri desteği alıyorlar” diyen Yıldız; “Bunun maliyeti bazen çok büyük oluyor. Bazen ise olması gerekenden çok düşük. Tabi ki bunun sebepleri var. Ancak bu metinler yayınlanmak için gönderildiğinde kullanılan dil nedeniyle geri çevrildiği durumlar oluyor. Metnin İngilizcesinin geliştirilmesi gerektiği söyleniyor. Şu ana kadar bu şekilde bana gelen çok sayıda metin oldu. Bu metinleri gördükten sonra üniversitemizde çeviri ve redaksiyon konusunda hizmet veren bir birimin olması gerektiğini düşündüm. Geri dönen metinleri çevirenler başka alanlarda çeviri yapma konusunda çok iyi olabilir ancak makale deyince, akademik metin deyince çok farklı bir metin geleneğinden bahsediyoruz. Bu bilgi ve beceriye her çevirmenin sahip olmasını bekleyemeyiz. Temel sebep bu. Üniversitemizde çalışmalarını İngiliz dili çoğunlukta olmak suretiyle yabancı bir dilde yazan çok sayıda öğretim elemanı ve üyesi bulunmakta. Ancak bu koordinatörlük kurulmadan önce yaptığım ihtiyaç analizinde söz konusu hocalarımızın çoğunun ürettikleri metinleri gözden geçirtme ihtiyacı hissettiklerini gördüm. Birimin kurulma sebeplerinden biri de bu ihtiyaçtır. Bir diğer neden ise çeviri için gelen metinlerin sadece dilsel açıdan değil içerik açısında da geliştirilmesine destek vermek. Başka bir deyişle, metni okuyan "ikinci bir göz" olarak istem dışı yapılan hataların düzeltilmesi konusunda çeviri sahibine geribildirim sağlamak. Söz konusu hatalar bazen çok küçük sayısal hatalar olabilirken bazen intihal sayılabilecek hatalar da olabiliyor. Birimimiz ayrıca idari çeviri ihtiyaçlarını da karşılayacak. Bazı birimlerin, bölümlerin, koordinatörlüklerin çeviri anlamında desteğe ihtiyaçları olduğunu gördüm. Bu bağlamda benim ve birimimizin idari çeviri ihtiyaçlarına da ciddi katkıları olacağını düşünüyorum. Böyle bir birimden etkin şekilde faydalanacak ikinci üniversiteyiz diyebilirim. Yaptığım araştırmalara göre farklı üniversitelerde bu anlamda çalışan 5 birim kurulmuş. Ancak 4’ü faaliyetlerini duraklatmış veya sonlandırmış. Sadece İstanbul Üniversitesi’nde olan birim halen hizmet vermeye devam ediyor. Ancak o birimin görevi de akademik çeviri yapmak değil. Akademik çeviri açısından düşündüğümüzde şu anda ÇOMÜ olarak tekiz ve çok iyi hizmetler çıkaracağımıza inanıyorum” şeklinde konuştu.

Birimden kimlerin hizmet alabileceğine de değinen Yıldız; “Akademik ve idari tüm birimlerden çeviri işi alacağız. Ayrıca redaksiyon konusunda da destek sunacağız. Tabi ki bunun bir maddi karşılığı olacak. Bu ücret, piyasada aynı kalitede akademik çeviri ürettiğini iddia edecek kurumlardan daha az olacak. Bu birim, “Kaliteli çeviri üretmek ve mevcut metni çeviri yoluyla geliştirmek" misyonuyla hareket edecek. Bu konuda şeffaflığı ve hesap verebilirliği yüksek bir birim olacağız. Bu, çeviri sahibinin çevirisi konusunda bir muhatap bulabilmesi ve çeviri işi ve süreci hakkında görüşebilmesi demek. Normalde dışarıda yapılacak kaliteli bir çeviri işi için boşluksuz 1000 karakter için 20 TL talep edilir. Bu birim, çevirinin zorluğuna ve yönüne göre 15 ila 17 TL gibi bir ücretlendirme belirlemiştir. Redaksiyon için ise bunun yarısı, 7 ila 8 TL gibi bir ücret. Bu ücretler birimin sunacağı kaliteli çeviri işi düşünüldüğünde oldukça uygundur. Birimimizde çeviri süreci sadece kaynak metnin başka bir dile çevrilmesi ile sınırlı değildir. Birim aynı zamanda çeviri amacına ulaşana kadar (akademik bir dergide basılması, sempozyum için gönderilmesi, talep edilen ekleme ve değişikliklerin çevirisi vb.) destek vermeyi de planlamaktadır. Birimimiz aynı zamanda Türkçe üretilmiş metinlerin redaksiyonu konusunda da hizmet verecektir. Ücretlendirme ise boşluksuz 1000 karakter için 6 TL'dir” diye konuştu.

“Dünyanın en iyi çeviri yazılımı”

Birimde üç ya da dört kişinin çalışmaları yürütmesinin planlandığını kaydeden Yıldız; “Çeviri ve redaksiyon konusunda hizmet verecek hocalarımız bu birim tarafından koordine edilecek ve üniversitemiz Çeviri ve Redaksiyon Destek Koordinatörlüğü bünyesinde geniş kapsamlı olarak çalışmalarını yürüteceklerdir. Çeviri yaparken TRADOS isimli bir yazılım kullanıyorum. Dünyanın en iyi çeviri yazılımı. TRADOS bir çeviri belleğidir, çeviri yapmaz. Çevirmenin daha hızlı ve kaliteli çeviri yapmasını sağlar.  Yazılım, alan bazlı veri tabanları oluşturarak çevirmenin terminoloji yönetimini kolaylaştırır ve doğru terminolojiyi kullanmasına yardımcı olur. Aynı zamanda kendi belleğinde biriktirdiği çeviri belleği yardımıyla da çeviri önerilerinde bulunarak çevirmenin alan bazlı tutarlılığı yakalamasına destek olur. Bu birimde çalışacak kişilerin de bu yazılımı bilmesi veya bu konuda eğitilmesi gerekmektedir. Dünyada da genel eğilim bu yöndedir. Her çevirmenin çeviri belleği denilen yazılımlardan birisini kullanması beklenir. Daha önce de belirttiğim gibi bu yazılımların en iyisi şu an itibariyle TRADOS'tur.

Metinlerde çeviri süresi ne olacak?

Yıldız sözlerini şu şekilde sürdürdü; “Genel olarak bire bir görüştüğüm hocalarımın bazı kaygılarının olduğunu gördüm. Çevirmenin anadil ve yabancı dil dışında bir alanın uzmanı olmadığı düşünülerek farklı alanlardan gelen metinlerin çevirileri konusunda çevirmenin yeterliliği sorgulanıyor. Çevirinin yapılabileceğini varsaydıkları durumlarda ise çeviri metnin kabul edilebilirliği konusunda endişeler ortaya çıkıyor. Hocalarımızın bu kaygıları taşıması olağandır. İşte gerçek bir çevirmenin, iyi bir çevirmenin özelliği ve değeri burada anlaşılır. Her metin çevrilebilir ama sadece bazıları biraz daha fazla zaman alır. Bu nedenle bize gerekli zaman verildiğinde birimimiz kabul edilebilir bir metin üretecektir. Çeviri süresi tamamen metne bağlı olarak değişir. Metnin uzunluğu, daha özelde metni oluşturan alt birimlerin uzunluğu ve karmaşıklığı, terminoloji yükü, alanın metin geleneği süreyi etkileyen etmenler arasındadır. Böyle bir durumda zaten çeviri işini gönderen kişi bizimle birebir görüşme sürecine girecektir. Ancak çevrilecek metin bize geldikten sonra kaç günde çevirisinin yapılabileceğini söyleyebiliriz. Son olarak, çeviri ve redaksiyon konularında akademisyenlerimize destek olmak, çalışmalarındaki yabancı dil kalitesini arttırmak maksadıyla kurulan koordinatörlüğümüze verdiği desteklerden dolayı Üniversitemiz Rektörlüğüne teşekkürlerimi sunarım.”